یائسگی (منوپوز):
زنان در طول زندگی خود چند دوره ی مهم را تجربه می کنند مانند دوره ی بلوغ و قاعدگی، دوران زیبای مادری و دوره یائسگی که از جمله دوره های طبیعی و فیزیولوژیکی بدن تمام زنان می باشد. در این مقاله سعی شده است به یائسگی و علائم آن پرداخته شود. دوران یائسگی در تمام زنان یکسان نمی باشد و ممکن است در سنین مختلف اتفاق بیفتد اما عمومیت زنان در سن 49 تا 52 سالگی دچار یائسگی می شوند. این دوران با کاهش هورمون زنانه از جمله استروژن همراه است که باعث نامرتب شدن قاعدگی و در نهایت به دنبال آن موجب قطع عادت ماهیانه می شود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه آنها کامل قطع شده باشد وارد دوران یائسگی شدند و جزو زنان یائسه به شمار می آیند.
مراحل یائسگی:
همان طور گفته شد یائسگی یکی از اتفاق های طبیعی در بدن تمام زنان می باشد که به صورت تدریجی و در یک بازه ی زمانی اتفاق می افتد که به صورت کلی شامل روند زیر می باشد:
1-پیش از یائسگی: این دوران مربوط به زمانی است که هنوز عادت ماهیانه قطع نشده و امکان بارداری برای زنان تا آخرین دوره عادت ماهیانه وجود دارد. در واقع علائم یائسگی سال ها قبل از آخرین عادت ماهیانه به صورت فیزیکی در بدن زنان بروز می کند.
2- نزدیک یائسگی: این دوران مربوط به زمانی است که زنان به دوران یائسگی در حال نزدیک شدن می باشند به عبارت دیگر به صورت میانگین 4 سال قبل از یائسگی را به این دوران در زنان اختصاص می دهند. در این دوران به تدریج تولید تخمک هورمون های زنانه از جمله استروژن، پروژسترون، آندروژن، تستوسترون و کاهش می یابد که معمولا باعث برزو علائمی چون گرگرفتگی، خشکی واژن، تغییرات خلقی می شود البته اگرچه این علائم ناشی از تغییرات ایجادی در سیستم تولید مثل زنان می باشد اما به صورت کلی این علائم به سیستم عصبی مربوط می شود. این دوران همچنین با بی نظمی قاعدگی و نوسانات هورمونی هم همراه است. به عنوان مثال در این دوران ممکن است افزایش سطح استروژن و علائم پیش از قاعدگی(PMS) نیز ایجاد شود.
3-یائسگی: این دوران به زمانی اطلاق می شود که عادت ماهیانه به مدت یک سال (12 ماه) به صورت طبیعی(نه به علل مختلف) قطع شده باشد و امکان بارداری وجود نداشته باشد.
5-پس از یائسگی: این دوران به زمان گفته می شود که آخرین عادت ماهیانه اتفاق می افتد و بعد از آن زنان بدون قاعدگی به زندگی خود ادامه می دهند به عبارت دیگر، زمان بعد از آخرین عادت ماهیانه تا آخر عمر را دوران پس از یائسگی می گویند. در این دوران معمولا علائم یائسگی، کاهش و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و پوکی استخوان در زنان به دلیل متوقف شدن تولید هورمون استروژن افزایش می یابد همچنین این حالت باعث کم خوابی در زنان نیز می شود.
علائم یائسگی:
در بخش های پیشین تا حدودی با علائم یائسگی آشنا شدید در این قسمت علائم آن به صورت مفصل تر بیان شده است.
الف) علائم جنسی یائسگی:
1-گرگرفتگی:
یکی از شایع ترین علائم یائسگی در زنان گرگرفتگی می باشد که به دلیل کاهش هورمون زنانه استروژن اتفاق می افتد که موجب افزایش جریان خون در سر و گردن و ایجاد حالت گرگرفتگی برای زنان در این دوران می شود. این حالت معمولا بین 30 ثانیه تا 5 دقیقه طول می کشد و تعداد دفعات آن در زنان متفاوت می باشد. البته باید به این نکته نیز باید توجه کرد که فشار روحی و عصبی باعث تشدید این حالت نیز می شود. از آنجایی که این حالت با تعریق همراه است باعث ایجاد برهم زدن خواب شبانه و کم خوابی نیز می شود.
برای کنترل گرفتگی معمولا راه هایی برای زنان پیشنهاد می شود که شامل:
- شناسایی و اجتناب از عواملی که باعث تحریک گرگرفتگی می شود مانند غذاهای تند، الکل و…………
- استفاده از پنکه برای ایجاد آرامش بیشتر در حالت گرگرفتگی و تسکین آن
- استفاده از قرص ضد بارداری با دز پایین ا در صورت پریود شدن
- کشیدن نفس عمیق و حفظ آرامش در زمان گرگرفتگی
- پوشیدن لباس های مناسب و خنک در هنگام گر گرفتگی
2- تغییرات و خشکی واژن:
یکی دیگر از علائم یائسگی که جزو علائم دیررس این دوران می باشد خشکی واژن است که به عنوان تحلیل بافت واژن نیز از دید پزشکان شناخته می شود. از آنجایی که تولید استروژن باعث ایجاد بافت لیز و انعطاف پذیر و ترشحات طبیعی واژن زنان می شود، بنابراین متقابلا کاهش تولید این هورمون باعث خشکی و انقباض واژن می شود که در هنگام نزدیکی با ایجاد احساس درد زنان متوجه آن میشوند.
برای کنترل این مورد راه هایی از جمله استفاده از مرطوب کننده های واژینال که بدون نسخه از داروخانه ها می توان تهیه کرد و به صورت روزانه مصرف کرد برای زنان پیشنهاد می شود همچنین می توان در هنگام بروز مشکلات حادتر به دکتر مراجعه کرد و با تجویز دارو اثرات آن را کاهش داد.
3- بی‌اختیاری ادرار:
جزو علائمی می باشد که در سال های قبل و بعد از یائسگی شروع می شود که علت آن باز هم کاهش تولید هورمون زنانه استروژن در دوران یائسگی می باشد. هورمون استروژن باعث مرطوب نگه داشته بافت مجاری ادراری و کشش عضلانی و در نتیجه مسدود شدن ادرار می شود که در صورت کاهش آن باعث خشکی و نازک شدن و عدم کشش عضلانی در زنان می شود. بنابراین فرد ممکن است در دوران یائسگی در هنگام خنده، ورزش، عطسه دچار بی اختیاری ادرار شود.
۴- سردرد:
معمولا زنانی که در دوران پیش از یائسگی تجربه ی سردرد و میگرن را داشتند در دوران یائسگی کمتر یا اصلا با آن روبرو می شوند پس می توان به طور کلی گفت این دوران با کاهش سر درد نیز همراه است.
۵- تغییرات پوست و مو:
این دوران نیز اثراتی بر روی پوست و موی زنان نیز دارد. در این دوران معمولا اکثر زنان با نازکی و خشکی مو مواجه می شوند البته در برخی زنان هم مو به صورت پف کرده و نرم می شود. همانطور که پیش تر گفته شد از آنجایی که هورمون استروژن رطوبت بدن زنان را تامین میکند کاهش آن باعث عواقبی در بدن زنان از جمله خشکی موف خشکی واژن و بی اختیاری ادرار را در پی دارد.
۶- تغییر وزن و استایل بدن:
دوران یائسگی با تغییر فرم بدن نیز همراه است در اکثر زنان در این دوران وزن بدن بیشتر در نواحی کمر متمرکز می شود.
– مشکلات خواب و نوسانات خلقی:
همانطور که پیش تر گفته شد دوران یائسگی نوسانات خلقی برای زنان در پی دارد و همچنین باعث بروز مشکلاتی خواب نیز می شود
در هنگام مواجه با مشکلات خواب می توان موارد زیر را امتحان کنید:
- اجتناب از سیگار کشیدن، مصرف قهوه کافئین و غذاهای سنگین در هنگام بعدظهر و شب که باعث مشکلات خواب می شود.
- خودداری از چرت زدن در هنگام روز
- اجتناب از ورزش کردن در زمان های نزدیک به خواب
- نوشیدن چایی و شیر گرم قبل از خواب باعث خواب بهتر می شود
- خوابیدن در یک اتاق تاریک و خنک
- درمان گرگرفتگی برای خواب بهتر
ب) علائم عصبی و روانی یائسگی:
۱– اختلال خواب
۲– خستگی
۳– اضطراب
۴– افسردگی
۵– تغییر خلق
۶– افزایش حساسیت
۷– استرس
۸– فراموشی و افکار مبهم
در نهایت برای توصیه به زنانی که این دوران را تجربه می کنند باید گفت که دوران یائسگی برای زنان با رعایت کردن موارد ریزی با دوران پیش از یائسگی هیچ تفاوتی ندارد. در این دوران می توان با مصرف رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم، چکاپ و مراجعه منظم به پزشک باعث افزایش کیفیت بهتر زندگی در این دوران می شود.